Δεν κατανοούνται απ’ όλους οι βάσιμες ανησυχίες του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου που αφορούν στην προοπτική της ενότητας στον χώρο της Ορθοδοξίας που με αφορμή το εκκλησιαστικό ζήτημα στην Ουκρανία δεν είναι καθόλου αυτονόητη. Απεναντίας ούτε λίγο ούτε πολύ η Οικουμενική Ορθοδοξία βρίσκεται όσο ποτέ τους τελευταίους αιώνες μπροστά στο ενδεχόμενο ενός σχίσματος.
Μαζί μάλιστα με την ενότητα είναι πολύ πιθανό η Ορθοδοξία να χάσει την αξιοπιστία της, πράγμα για το οποίο ο Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος προειδοποιεί. Και πρόκειται για κάτι που πρέπει πολύ σοβαρά να ληφθεί υπόψη καθώς πρόκειται για λόγους προφητικούς ενός προκαθημένου Εκκλησίας, ιεράρχη που έχει αναλώσει δεκαετίες απ’ τη ζωή του στην υπόθεση της ενότητας της Ορθοδοξίας, ανθρώπου βαθιά σπουδαγμένου, στοχαστή διανοούμενου. Ο ρόλος και η αποστολή εξ άλλου των στοχαστών είναι ακριβώς εκεί στο να βλέπουν τη έρχεται και να διαμορφώνουν συνθήκες προληπτικής παρέμβασης.
Βέβαια είμαστε ανεπαρκείς, ίσως περισσότερο από όσους αναλαμβάνουν αυτοβούλως ή κατά παραγγελία να γράφουν, αναλύουν και προσεγγίσουν το ευαίσθητο από εκκλησιαστικής οπτικής ζήτημα του αυτοκεφάλου της Εκκλησίας στην Ουκρανία. Δεν είναι εξ άλλου και μαύρο ή άσπρο.
Εκείνο όμως που μπορούμε να διαπιστώσουμε είναι ότι έχει έρθει πολύ κοντά μας το πρόβλημα, περισσότερο μάλιστα απ’ ότι θα μας αναλογούσε. Και όχι μόνο διότι ως Ορθόδοξοι, μέλη της Μίας, Αγίας, Αποστολικής και Καθολικής Εκκλησίας, που ως τέτοια προσευχόμαστε καθ εκάστη Κυριακή και με κάθε ευκαιρία για την ενότητα της Εκκλησίας. Περισσότερο διότι όπως προαναφέρθηκε ο δικός μας Αρχιεπίσκοπος, τόσο θεσμικά ως προκαθήμενος Εκκλησίας, όσο λόγω του κύρους που κατέχει και της επιρροής σε εκκλησιαστικά και ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας, βρίσκεται τις τελευταίες μέρες στο επίκεντρο μιας περίεργης και αιχμηρής επιθετικότητας.
Όσοι ελάχιστοι, υπογράφουν τα κείμενα κινούνται με μια μικροπρέπεια και αποκαλύπτουν τη ρηχότητα με την οποία αντιμετωπίζουν ζητήματα τόσο σημαντικά όπως αυτό που γίνεται αφορμή της επιθετικότητας. Ο Αρχιεπίσκοπος και η περί αυτού Σύνοδος απάντησε όπως όφειλε στον Οικουμενικό Πατριάρχη σχετικά με το ζήτημα της παραχώρησης αυτοκεφάλου στην Εκκλησία της Ουκρανίας. Τίθενται ζητήματα τόσο που αφορούν σε πτυχές της κανονικότητας όσο κυρίως του μελλοντικού χειρισμού προκειμένου επιδιωχθεί μέχρι εσχάτως η εξεύρεση ισόρροπης προσέγγισης του Πατριαρχείου Μόσχας για την αποφυγή του σχίσματος.
Αντί λοιπόν να ασχοληθούν οι υπογράφοντες τα κείμενα με την ουσία αυτή επιδίδονται σε άδικες, αβάσιμες και πέραν κάθε ικμάδας εκκλησιαστικού ήθους και δεοντολογίας επιθέσεις. Έτσι απλός ιερωμένος υπογράφει κατά παραγγελία κείμενα για Αρχιεπίσκοπο άλλης Εκκλησίας. Άνθρωποι πολύ μικρότερης παιδείας χωρίς κανένα δισταγμό και έλεγχο αναρτούν κείμενα για έναν άνθρωπο πολλάκις διακεκριμένο στο χώρο της επιστήμης και της μόρφωσης…
Κοινό γνώρισμα της επαναλαμβανόμενης αυτής λάντσας αποπροσανατολισμού τουλάχιστον δύο σημεία: βασικό ότι αποφεύγουν την ουσία του πράγματος και πετούν τη μπάλα στις κερκίδες. Αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με χαρακτηριστική ελαφρότητα ως σα να πρόκειται για κάποια ρύθμιση του μικρού περιβάλλοντος όπου κατανέμουν προσωπικούς επαίνους ή επιπλήξεις καθημερινότητας. Γράφουν για ευγνωμοσύνη ή αχαριστία.
Αλήθεια διερωτήθηκε κανείς περί ποιας ευγνωμοσύνης ο λόγος; Για την παραχώρηση του αυτοκεφάλου στην τοπική Εκκλησία της Αλβανίας μήπως ο λόγος; Πρόκειται για ένα ζήτημα της ιστορίας περί του οποίου υπάρχουν προφανώς διάφορες και διαφορετικές προσεγγίσεις που εν τούτοις όμως έχει δεόντως εκφραστεί η ευγνωμοσύνη στην αγάπη του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Εξ άλλου απ’ την ιστορία γνωρίζουμε επαρκώς ότι ποτέ πριν την έλευση εδώ του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου δεν υπήρξε ανάλογη αποκατάσταση της τάξης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Εκείνον η «Ζέρι ι Πόπουλιτ» «τον υποδέχτηκε» με το ολοσέλιδο «Οι αράχνες του Φαναρίου επανέρχονται». Κι εκείνος κατόρθωσε ώστε ο Οικουμενικός Πατριάρχης να γίνει δεκτός και να περιοδεύσει στην Αλβανία με τιμές αρχηγού κράτους. Η σύγχυση που είχαν δημιουργήσει στην αλβανική κοινωνία και που με όλους τους τρόπους προσπαθούν να συντηρούν στους κόλπους της δεν ήταν απλώς επιφυλακτικοί έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης. Όχι. Συνεχίζουν να το χαρακτηρίζουν εχθρικά. Και όμως στα επίσημα κείμενα της Εκκλησίας της Αλβανίας, γραμμένα με την ιστορική ακρίβεια που χαρακτηρίζουν τον Αρχιεπίσκοπο Αναστάσιο δεν αποκαθίσταται μόνο η αλήθεια. Θεμελιώνεται η πραγματική αναγνώριση της τάξης του εκκλησιαστικού τυπικού και στην υπόθεση της τοπικής Εκκλησίας της Αλβανίας.
Επιδιώκουν με την αυλική συμπεριφορά και νοοτροπία να δημιουργήσουν ρήγμα στη σχέση του Αρχιεπισκόπου με τον Πατριάρχη, με μια παρόμοια τεχνική που το είχαν επιδιώξει σχεδόν δύο δεκαετίες πριν και με αφορμή της δημιουργία Συνόδου επισκόπων στην κατ Αλβανία Εκκλησία. Μόνο που τώρα η υπόθεση είναι ακόμη πιο σοβαρή και όχι διμερή.
Μήπως ζητούν ευγνωμοσύνη για την εκλογή του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου ως τέτοιου για την Εκκλησία μας; Τότε ακόμη περισσότερο γίνονται άδικοι. Η εκλογή αυτή στην ουσία ήταν για τον ίδιο «εξορία» σε ένα έδαφος όπου προδιαγράφονταν η αποτυχία. Που ωστόσο μετατράπηκε σε ένα δώρο του Θεού για το ταλαιπωρημένο ιστορικά ποίμνιο της Εκκλησίας, για μας δηλαδή και προοίμιο για την συντέλεση του θαύματος της Θείας Πρόνοιας για την ανάσταση της απ’ τα ερείπια του διωγμού. Ο αγαπημένος Ευαγγελικός στίχος για τον Αρχιεπίσκοπο είναι αυτός του Ευαγγελιστή Ιωάννη με τον σπόρο του σιταριού που πρέπει να πέσει στη γη για να φέρει καρπό πολύ. Η θυσιαστική του διάθεση από αγάπη για το Θεό και τον άνθρωπο είναι που ανέλαβε την αποστολή στην Αλβανία. Μόνο που δεν είχε ούτε έδαφος για να φυτρώσει και έπρεπε να το δημιουργήσει πρώτα σπάζοντας τους σκληρούς βράχους της αθεΐας που είχαν καταπλακώσει τη γη της καρποφορίας.
Ποιος άραγε οφείλει ευγνωμοσύνη και αναγνώριση κατόπιν τούτων;
Εκείνος δεν τη θέλει εξ άλλου, θεωρώντας τον εαυτό του όργανο του Θεού δια του οποίου έγινε πραγματικότητα ένα όραμα που δεν μπορούσε να το συλλάβει ούτε η καλύτερη φαντασία και οι πλέον αισιόδοξοι δεν μπορούσαν να προβλέψουν.
Αλλά ούτε οι άδικες αυτές επιθέσεις είναι κάτι που χρειάζονται υπό τις συνθήκες που διέρχεται η Ορθοδοξία. Εκείνος επιδιώκει με ότι σαφώς προκύπτει να περισώσει ότι δύναται περισωθεί και κάποιοι γράφουν σα να πρόκειται για συνηθισμένες καταστάσεις και που αφορούν μόνο σε αυλικές ευαρέσκειες και δυσαρέσκειες.
Αυτό μπορούμε να το κρίνουμε και δεν θέλει ιδιαίτερη γνώση των κανόνων, του εκκλησιαστικού τυπικού, της εις βάθος εξέτασης όλων των πτυχών του Ουκρανικού.
Οι ανησυχίες του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου αφορούν στην ουσία του πράγματος που είναι η ενότητα της Ορθοδοξίας, η προοπτική της μέσα στο χρόνο και τον κόσμο, ο ρόλος του ελληνισμού μέσα σ’ αυτή την Οικουμενική Ορθοδοξία και όσοι αναλαμβάνουν απερίσκεπτα να υπογράφουν δηλητηριώδη κείμενα εις βάρος του, μάλλον κάνουν υπολογισμούς μικρούς.
Λογικά το κύρος του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου θα έπρεπε ακριβώς απ’ τους κύκλους αυτούς, τους οποίους είναι εύκολο να εντοπίσει και κατονομάσει στη συνέχεια κανείς, ώστε να αποτελέσει λόγω της προσωπικότητας του, μια αφορμή ώστε να βρεθεί διέξοδος.
Μικρόνοα όμως επιδιώκουν να τον ακυρώσουν ως τέτοια πιθανότητα και δείχνουν ως απερίσκεπτα να πυροβολούν τα πόδια τους.
