«…αυστηρός ο Έλληνας Πρωθυπουργός στο προσφυγικό …λέω να πάω στην Αλβανία…»

Ρεπορτάζ της Deutsche Welle

Ο Σύριος Αλί αλ – Ιμπράϊμ είναι 22 ετών. Το 2018 έφυγε λόγω πολέμου στο Μανμπίτζ, κωμόπολη κοντά στο Χαλέπι, που τότε ελέγχονταν απ’ τους Κούρδους, διότι ήθελαν να τον αναγκάσουν με συμμετάσχει στον ένοπλο αγώνα. Αρχικά προσπάθηκε να βρει τόπο στην Τουρκία. Όταν έφτασε στην Αντάλια, η πρώτη πόλη κοντά στα συριακά σύνορα, οι τουρκικές αρχές τον κατέγραψαν, στη συνέχεια όμως χωρίς εξηγήσεις τον επέστρεψαν στη Συρία, διηγείται με καθαρά αγγλικά. Μια απ’ τις συνέπειες είναι ότι δεν του επιτρέπεται πια και για 5 χρόνια νόμιμη είσοδο στην Τουρκία. Παρόλα αυτά εκείνος προσπάθησε πάλι, αυτή τη φορά με στόχο την Ελλάδα. Με φουσκωτό πλωτό έφτασε στο Ελληνικό νησί , τη Λέρο, και υπέβαλε αίτηση για άσυλο, αλλά του το αρνήθηκαν, με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι τρίτη ασφαλή χώρα. Ωστόσο όμως ο Αλί αλ - Ιμπράϊμ δεν πήγε ούτε στην Τουρκία, και ούτε στη Συρία, ωστόσο όμως για τις ελληνικές αρχές αυτό δεν έχει σημασία.

« Ο νέος Έλληνας Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης είναι πολύ αυστηρός, όταν η υπόθεση φτάνει στους πρόσφυγες. Γι αυτό και αποφάσισα να πάω στην Αλβανία», μας λέει.

Ο πρόσφυγας διηγείται, ότι μαζί με άλλα πέντε άτομα το Σεπτέμβρη 2020 ταξίδεψε με λεωφορείο προς τα Ιωάννινα. Από κει η ομάδα έφτασε με τα πόδια στα αλβανικά σύνορα. Την ελληνική αστυνομία δεν την είδαμε, λέει ο Αλί. Ωστόσο στην Αλβανία τους σταμάτησαν οι άνδρες της Frontex. Ερωτηθείς πως κατάλαβε ότι ήταν υπάλληλοι της Frontex ο αλ – Ιμπράϊμ λέει ότι «Τους διέκρινα απ’ το διακριτικό που κρατούν στο βραχίονα». Οι άνδρες της Frontex φέρουν μπλε σιρίτι με τη σημαία της ΕΕ.

Για 5000 Ευρώ στην Αυστρία

Ο Αλί αλ- Ιμπραϊμ διηγείται, ότι αυτός και οι άλλοι πρόσφυγες είχαν ρωτήσει σχετικά με το άσυλο απ’ τις αλβανικές αρχές, αλλά τους είπαν, ότι λόγω της Πανδημίας του Κορονοϊού, δεν μπορούσε να ξεκινήσει μια διαδικασία για άσυλο. Μετά απ’ αυτό τους έστειλαν στην Ελλάδα, χωρίς να ενημερώσουν ωστόσο τις ελληνικές αρχές, λένε οι πρόσφυγες. Στο δεύτερο εγχείρημα τους να ταξιδέψουν προς την Αλβανία, ο σύριος είχε μεγαλύτερη τύχη. Μέσω Τιράνων πέρασε στο Κόσσοβο, στη συνέχεια στη Σερβία, στον καταυλισμό Σομπόρ δίπλα στα Ουγγρικά σύνορα, μας παραθέτει συζητώντας με τη Deutsche Welle. Από κει επιθυμία του είναι να εισέλθει στην Αυστρία, ωστόσο οι διακινητές είναι πολύ ακριβοί: 5000 Ευρώ πρέπει να καταβάλεις ώστε να μπεις στο Αυστριακό έδαφος, σύμφωνα με αυτόν.

Σύλληψη αντί του άσυλου

Η Βρετανίδα Hope Barker γνωρίζει ανάλογα ρεπορτάζ. Αυτή συντονίζει το πρόγραμμα “Wave Thessaloniki”, στο βόρειο ελληνικό μητροπολιτικό κέντρο τη Θεσσαλονίκη, μέσω του οποίου οι πρόσφυγες κατά τη διαδρομή των Βαλκανίων βρίσκουν διατροφή, ιατρική φροντίδα και νομική συμβουλευτική. Η Θεσσαλονίκη για μεγάλο διάστημα υπήρξε ασφαλή στέγη, λέει η Μπάρκερ για τη DW, ωστόσο που το 2019 ήρθε στην εξουσία η συντηρητική κυβέρνηση. Το Ιανουάριο 2020 μπήκε σε ισχύ ο νόμος που καθιστά πιο αυστηρή τη στάση έναντι των προσφύγων. «Αντί να τους εφοδιάσουν με έγγραφα τους αιτούντες άσυλο, τώρα αυτοί μπορεί να κρατηθούν σε κατάσταση προφυλάκισης για 18 μήνες, χωρίς να εξεταστεί καν η περίπτωση». Η προφυλάκιση δύναται να παραταθεί για ακόμη 18 άλλους μήνες.

Pushback’ s από τους άνδρες της Frontex;

Όχι μόνο κατά τη διαδρομή προς ή πάνω στα σύνορα υπήρξαν παράνομες επιστροφές – τα λεγόμενα pushback’s, αλλά και στο εσωτερικό της χώρας, λέει η Barker. Απ’ το φόβο τους τώρα οι πρόσφυγες αποφεύγουν τις ελληνικές αρχές. Οι βοηθοί των προσφύγων παρατηρούν ότι «υφίστανται πολλές παράνομες επιστροφές» των προσφύγων και στα σύνορα της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Ωστόσο έχουν αυξηθεί τα στοιχεία, για μια συμμετοχή των υπαλλήλων της Frontex. «Διαθέτουμε καταθέσεις μαρτύρων, όπου οι άνθρωποι μας, ότι οι υπάλληλοι μίλησαν στη Γερμανική και ότι φέρουν στον ώμο τους ετικέτα με την ένδειξη της Ευρωπαϊκής σημαίας», λέει η Hope Barker.

H Frontex δεν παραδέχεται τις κατηγορίες

Λόγω της περίπλοκης κατάστασης στην ελληνική μεθόριο, είναι πολύ δύσκολο να επιβεβαιώσεις τις παράνομες επιστροφές των προσφύγων. «Εμείς γνωρίζουμε ότι η Frontex είναι δραστήρια στην Αλβανία», λέει η Barker. «Γνωρίζουμε ότι αυτοί βρίσκονυαι στον Έβρο (ο ποταμός στα ελληνικά σύνορα) και γνωρίζουμε ότι καθημερινά υπάρχουν επιστροφές. Είναι απίστευτο να υποθέσεις ότι αυτοί δεν γνωρίζουν τίποτε για τούτο και δεν συμμετέχουν».

Η Deutsche Welle ήρθε σε επαφή με τον εκπρόσωπο της Αρχής Φύλαξης των Συνόρων της ΕΕ, τη Frontex κι έλαβε την ακόλουθη απάντηση: «Η Frontex έχει εξετάσει ορισμένες απ’ τις κατηγορίες και δεν έχει εντοπίσει αξιόπιστες αποδείξεις, που να τις στηρίζουν. Την ίδια στιγμή που είμαστε «αποφασισμένοι ώστε να σεβαστούμε τις υψηλότερες παραμέτρους κατά τους ελέγχους στα σύνορα στα πλαίσια των αποστολών μας».

Γιατί η Frontex προστατεύει το εξωτερικό σύνορο της ΕΕ απ’ την αλβανική πλευρά, δηλαδή μια χώρα μη μέλος; Ο εκπρόσωπος της Frontex είπε στη DW, ότι ο σκοπός είναι να «υποστηρίξουμε την φύλαξη των συνόρων, να διακόψουμε την παράνομη μετανάστευση καθώς και το διασυνοριακό έγκλημα, ανάμεσα σ’ αυτά και την διακίνηση προσφύγων, την τρομοκρατία, καθώς και να εντοπίσουμε τυχόν κινδύνους και απειλές». Επίσης επισημαίνεται ότι «η συνεργασία με τις χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι προτεραιότητα της Frontex. Η Υπηρεσία στηρίζει αυτές τις χώρες να διατηρήσουν το κεκτημένο της ΕΕ και να διαθέτουν τις βέλτιστες πρακτικές σε ότι αφορά την διοίκηση των συνόρων και την ασφάλεια». Αξίζει να ρίξεις μια ματιά στην ελληνική πλευρά των συνόρων. Εάν στην Ελληνο- Τουρκική μεθόριο διαπιστώνεις παντού αστυνομία και στρατό που υποστηρίζονται απ’ τη Frontex στα βουνά μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας σπανίως βλέπεις ένστολους. Μεταξύ των προσφύγων που φιλοδοξούν να περάσουν μέσω Ελλάδας προς την Δυτική Ευρώπη, η διαδρομή αυτή θεωρείται ασφαλή.

Ο δρόμος προς τη Δύση

Πολλοί πρόσφυγες απ’ τη Θεσσαλονίκη κατευθύνονται στην Καστοριά, μια όμορφη πόλη γύρω στα 30χλμ απ’ τα σύνορα με την Αλβανία. «Εκεί ας μας πάρει η αστυνομία και να μας οδηγήσει στα αλβανικά σύνορα» λέει ο Ζακάρια στο προσφυγικό κέντρο στη Θεσσαλονίκη. Είναι μαροκινός και έχει έρθει στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας. Τέτοια ανάλογα κυκλοφορούν συχνά ανάμεσα στους πρόσφυγες. Σε κάθε περίπτωση αυτά έχουν πολύ μικρή σχέση με την αλήθεια. Παρόλα αυτά τους πρόσφυγες τους βρίσκεις καθήμενους στο λεωφορείο, το απόγευμα, μεταξύ αυτών και τον Σαλέχ Ροσά απ’ το Μαρόκο. Έχει σχεδόν ένα χρόνο στη Θεσσαλονίκη και δεν διαθέτει στέγη. «Η Ελλάδα είναι μια καλή χώρα αλλά δεν μπορώ να ζήσω εδώ». Θέλει μέσω Αλβανίας, Κοσσόβου, Σερβίας και Ουγγαρίας να περάσει στη Δυτική Ευρώπη.

Παράξενοι αστυνομικοί έλεγχοι

Λίγο πριν την άφιξη στην Καστοριά, η αστυνομία σταματάει το λεωφορείο. Στο μπλόκο διαπιστώνεις αστυνομικά οχήματα και άνδρες της. Δύο άτομα χωρίς στολή επιβιβάζονται στο λεωφορείο και λένε, ότι είναι αστυνομικοί. Χωρίς να επιδείξουν κάποια ταυτότητα της ιδιότητας τους, εστιάζουν στους ξένους μόνο που είναι στο λεωφορείο και παίρνουν μαζί τους τον Σαλέχ, το Ζακάρια και τη συνοδεία τους. Περίπου στις 23:00 οι πρόσφυγες μας έστειλαν μήνυμα στο whatsupp και εντοπίζουν μέσω του google την τοποθεσία μας. Μας λένε ότι οι άνδρες χωρίς στολή τους οδήγησαν σε μια τοποθεσία γύρω στα 15χλμ μακριά απ’ τα σύνορα της Αλβανίας. Αργότερα σε μια συνάντηση στα Τίρανα. ο Σαλέχ Ροσά, επαναλαμβάνει τον ισχυρισμό του, ότι οι υπάλληλοι δεν τους έλεγξαν καν τα χαρτιά τους.

Διαφορετικά αφηγήματα

Ερωτηθέντες απ’ τη Deutsche Welle, στο υπεύθυνο αστυνομικό τμήμα μας επιβεβαίωσαν τον έλεγχο των ανδρών της αστυνομίας και την παρουσία δύο αστυνομικών χωρίς στολή. Η δική τους όμως εκδοχή διαφέρει πολύ απ’ αυτή που μας προέβαλαν οι μαροκινοί. Θελήσαμε να ελέγξουμε, εάν τα άτομα βρίσκονταν νόμιμα στην Ελλάδα. Και αφού τούτο βεβαιώθηκε, τους αφήσαμε και πάλι ελεύθερους.

Όμως σύμφωνα με τα στοιχεία των προσφύγων, μόνο Σαλέχ Ροσά διαμένει νόμιμα στην Ελλάδα. Οι υπόλοιποι δεν είχαν ελεγχθεί. Η κατάσταση είναι δύσκολη, διότι σε όλη την Ελλάδα λόγω της Πανδημίας υφίσταται απαγόρευση κυκλοφορίας. Μόνο σε ειδικές περιπτώσεις μπορείς να μετακινηθείς από περιφέρεια σε περιφέρεια. Άρα και να διέθεταν κανονικά έγγραφα, οι πρόσφυγες θα έπρεπε να είχαν υποστεί κάποιας μορφής πρόστιμο. Για τούτο όμως η αστυνομία δεν μας απάντησε.